به گزارش بنکر (Banker)، آمنه نادعلی‌زاده با اشاره به تصویب قانون اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷ در مجلس شورای اسلامی گفت: محتوای این قانون به سیستمی شدن نقل و انتقالات چک اشاره دارد. یعنی زمانی که چک بین شخص صادرکننده و گیرنده چک تبادل می‌شود، حتما باید ثبت الکترونیکی آن نیز در سامانه صیاد اتفاق افتد.
وی افزود: این طرح از ابتدای فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ با توزیع چک‌های جدید بنفش رنگ صیادی آغاز شد. از ویژگی‌های این چک‌ها می‌توان به رنگ این چک‌ها و تمایز آنها از چک‌های قدیمی اشاره کرد. همچنین روی این چک‌ها نیز عبارتی تحت عنوان «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور و تایید آن در سامانه صیاد است» درج شده است.
ثبت صدور و تایید چک‌های جدید در سامانه صیاد ضروری است
سخنگوی اجرای قانون جدید چک درباره تبادل چک‌های جدید نیز یادآور شد: صادرکننده زمانی که چک جدید صیادی بنفش‌رنگ را صادر می‌کند، ابتدا باید مشخصات چک شامل تاریخ، مبلغ و نام گیرنده چک را روی فیزیک چک درج کند و همان اطلاعاتی را که روی فیزیک چک درج شده است، باید الزاما در سامانه صیاد نیز وارد کند.
وی افزود: ذکر این نکته ضروری است که برای ثبت چک، صادرکننده می‌تواند به درگاه‌های نوین بانک خود شامل اینترنت بانک و موبایل‌بانک یا برنامک‌های موبایلی مراجعه کند که فهرست ۵ برنامک موبایلی پرداخت فعال در این زمینه روی وب‌سایت شرکت شاپرک نیز موجود است و در دسترس عموم قرار دارد.
نادعلی‌زاده با بیان اینکه مراحل فوق تنها به معنای ثبت اولیه چک در فرآیند ثبت صدور چک است، تصریح کرد: با ثبت چک در سامانه صیاد، فرآیند ثبت صدور چک پایان نیافته است، بلکه گیرنده چک نیز باید از طریق همراه‌بانک، اینترنت‌بانک یا برنامک‌های موبایلی پرداخت به سامانه صیاد مراجعه کند و با به عمل آوردن استعلام‌های لازم از ثبت چک به نفع خود در سامانه صیاد اطمینان حاصل کند و با تطبیق اطلاعات مندرج در متن چک با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه صیاد مراتب تایید یا عدم تایید خود را در سامانه اعلام کند.
قانون جدید چک راهکاری برای مقابله با جعل، کلاهبرداری و پولشویی است
سخنگوی اجرای قانون جدید چک، وجود سامانه صیاد در کنار فیزیک چک را امری مفید و مفید خواند و گفت: ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد و نگهداری سیستمی زنجیره انتقالات چک در این سامانه می‌تواند راهکار مناسب برای مقابله با جعل یا کلاهبرداری باشد. از سوی دیگر چنانچه فیزیک چک مفقود شود، باتوجه به ثبت سیستمی اطلاعات چک توسط صادرکننده، پیگیری روند قضایی آن ساده‌تر از گذشته خواهد بود. در این خصوص می‌توان به حادثه حریق ساختمان پلاسکوی تهران اشاره کرد که در آن حادثه برخی اسناد تجاری و از جمله چک‌ها طعمه حریق یا مفقود شدند. در گذشته با توجه به نبود چنین سیستمی، پیگیری امور مربوط به چک‌های مفقودشده دشوار بود، لیکن با وجود این سامانه قاعدتا مشکلاتی از این دست کاهش می‌یابد. ضمن اینکه این سامانه شفافیت اطلاعاتی را در کشور ایجاد می‌کند که در امر مبارزه با پولشویی اقدامی موثر قلمداد می‌شود.
نادعلی‌زاده با بیان اینکه هر تغییر در ابتدا با چالش‌های خاص خود همراه است، تصریح کرد: در گذشته روند کارسازی، تبادل و ظهرنویسی چک به‌صورت دستی بود، اما در حال حاضر ثبت چک در سامانه صیاد نیز افزوده شده است. در این‌باره قطعا در ابتدا مقاومت‌هایی وجود دارد و آن هم به این دلیل است که فرآیند صدور چک نسبت به گذشته متفاوت‌تر شده است؛ اما به مرور و هنگامی که مردم با عواید سیستمی شدن ثبت اطلاعات آشنا شوند، اقبالشان به این امر بیشتر می‌شود.
به فرد دارای چک برگشتی، دسته‌چک تعلق نمی‌گیرد
سخنگوی اجرای قانون جدید چک ضمن تاکید بر اینکه بر اساس قانون جدید چک محدودیت‌هایی متوجه دارندگان چک برگشتی است، یادآور شد: قانون یادشده تنبیهات انضباطی را برای شخص صادرکننده چک برگشتی در نظر گرفته است. به‌عنوان مثال در زمان اعطای دسته‌چک به فرد، وی اهلیت‌سنجی می‌شود و درصورت داشتن چک برگشتی، دسته‌چک به وی تعلق نمی‌گیرد.
علاوه بر این زمانی که قرار است چک در سامانه صیاد ثبت شود، سابقه چک برگشتی توسط سامانه کنترل می‌شود و در‌صورتی‌که صادرکننده سابقه چک برگشتی داشته باشد، اجازه ثبت چک به وی در سامانه صیاد داده نمی‌شود. در مجموع این محدودیت‌ها باعث شده است آمار چک برگشتی کاهش قابل توجهی داشته باشد.
کاهش نسبت چک‌های برگشتی با اجرای قانون جدید چک
وی درباره آمار چک برگشتی عنوان کرد: کاهش آمار چک برگشتی از فروردین تا پایان شهریور‌ماه سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته در خور توجه است که بر اساس آن نسبت مجموع چک‌های برگشتی به مجموع چک‌های مبادله‌ای ۶ ماه نخست سال جاری حدود ۴/ ۹درصد بوده؛ درحالی‌که این نسبت در سال ۱۳۹۹ حدود ۲/ ۱۱ درصد بوده است. بنابراین به‌نظر می‌رسد سخت‌گیری قانون در زمینه تخصیص دسته‌چک و صدور چک موثر بوده است.
نادعلی‌زاده درباره زمان جمع‌آوری دسته‌چک‌های قدیمی گفت: قاعدتا دسته‌چک‌های قدیمی نیز باید جمع‌آوری شوند؛ اما بانک مرکزی برنامه زمان‌بندی قطعی را در این خصوص اعلام نکرده و فعلا دسته‌چک‌های قدیمی می‌توانند در کنار دسته‌چک‌های جدید همزیستی داشته باشند و در موعدی که به تشخیص بانک مرکزی مناسب تلقی شود و مردم در مراودات خود به مشکل برنخورند، این دسته‌چک‌های قدیمی نیز توسط بانک مرکزی جمع‌آوری خواهد شد.
ثبت و تایید چک‌های جدید از طریق پیامک در حال نهایی شدن است
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر تمام درگاه‌های شبکه بانکی اعم از اینترنت بانک، همراه بانک فعال است و به سامانه صیاد مجهز شدند، تصریح کرد: کلیه فرآیندها شامل ثبت، تایید، انتقال و استعلام به واسطه درگاه‌های یادشده در حال انجام است و البته سایر برنامک‌های پرداخت موبایلی که برای بهره‌مندی از امکان سامانه صیاد اعلام آمادگی کنند، پس از گذراندن مراحل و آزمون‌های لازم می‌تواند به سامانه صیاد متصل شوند. البته راه‌های دیگری نیز برای انجام فرآیندهای مرتبط با سامانه صیاد و چک در حال آزمایش است.
از جمله این موارد می‌توان به پیامک اشاره کرد که تقریبا در حال نهایی شدن است و البته تجهیز خودپردازها نیز در دست اقدام است. در حال حاضر نیز شعب بانکی درخصوص فرآیندهای مرتبط با چک به مردم به‌صورت حضوری خدمت‌رسانی می‌کنند. او افزود: از ابتدای سال جاری تاکنون نزدیک به ۵درصد از ثبت چک‌ها در سامانه صیاد از طریق شعب انجام شده است.
این در حالی است که بالغ بر ۷۷درصد از چک‌ها ثبت و تاییدشان از طریق درگاه‌های بانکی اینترنت‌بانک و همراه بانک اتفاق افتاده است و ۱۸درصد نیز از طریق برنامک‌های موبایلی ثبت شده است. دو سرویس استعلام در خصوص فرآیندهای مرتبط با چک‌های جدید راه‌اندازی شده است.
وی با بیان اینکه دو سرویس استعلام در سامانه صیاد وجود دارد، تاکید کرد: در سامانه صیاد دو سرویس «سوابق اعتباری چک» و نیز «سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک» وجود دارد. «سرویس سوابق اعتباری چک» که از سال ۱۳۹۷ راه‌اندازی شده، سرویس شناخته‌شده‌ای است که سابقه چک برگشتی صادرکننده را بر اساس رنگ‌بندی خاص و تعداد چک برگشتی نمایش می‌دهد؛ اما در سرویس استعلام اقلام اطلاعاتی چک، فرد با مراجعه به این سامانه می‌تواند متوجه شود که چک به نفعش در سامانه صیاد ثبت شده یا خیر.
