فساد مالی در بازار مسکن می‌تواند به اشکال مختلفی مانند رانت‌خواری، زمین‌خواری، رشوه‌خواری، تبانی در معاملات و… بروز پیدا کند، اما به تازگی اخباری مبنی بر پولشویی به وسیله خرید املاک نجومی در تهران منتشر شده است.
به گزارش بنکر (Banker)، بررسی‌ها حاکی از آن است که افرادی پس از خرید واحدهای مسکونی مجلل و لوکس که عموما در مناطق شمالی پایتخت قرار دارند، با ارائه سند ملک به عنوان وثیقه، اقدام به دریافت وام‌های کلان از بانک‌ها می‌کنند؛ مبالغ وام به صورت پولی تمیز به حساب این افراد واریز می‌شود.
در چنین شرایطی و در صورت عدم بازپرداخت اقساط توسط گیرنده وام، وثیقه یا همان سند ملک به نام بانک زده می‌شود.
این دسته املاک معمولا به فروش رسیده و از مبلغ آن برای جایگزینی مبلغ وام استفاده می‌شود؛ چرخه‌ای به ظاهر قانونی برای تمیز شدن پول‌های کثیف!
بازار مسکن مسیری برای پولشویی
پولشویی موضوعی فراگیر است. مجرمان نیز به‌طور مداوم روش‌های جدیدی را برای پنهان کردن وجوه غیرقانونی خود کشف می‌کنند.
در میان تکنیک‌های مختلف به کار رفته، پولشویی به وسیله معاملات املاک و مستغلات به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در واقع مجرمان برای پنهان کردن منشاء پول‌های کثیف خود از روش‌های مختلفی از جمله خرید و فروش واحدهای مسکونی استفاده می‌کنند.
روش‌های دیگری نیز برای پولشویی به وسیله خرید مسکن وجود دارد. مجرمان با استفاده از پول‌های نقد حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی، املاک را به صورت نقدی خریداری می‌کنند.
این روش به آنها کمک می‌کند تا هویت خود را پنهان کرده و منشاء پول‌ها را ردیابی‌ناپذیر کنند. همچنین مجرمان ممکن است املاک را با قیمت‌های بسیار بالاتر یا پایین‌تر از قیمت واقعی بازار خریداری کنند.
این کار به آنها کمک می‌کند تا پول‌های کثیف خود را به ظاهر قانونی تبدیل کنند. از سوی دیگر مجرمان برای پنهان کردن هویت خود، از شرکت‌های صوری برای خرید و فروش املاک استفاده می‌کنند.
آنها همچنین ممکن است یک ملک را به‌طور مکرر بین خود و افراد دیگر خرید و فروش کنند تا ردیابی پول‌ها را دشوارتر کنند. این افراد ممکن است از وام‌های بانکی برای خرید املاک استفاده کنند.
سپس پول‌های کثیف خود را با پول‌های وام مخلوط کرده و آنها را به ظاهر قانونی تبدیل می‌کنند.
پولشویی از طریق اجاره نیز از دیگر روش‌های ارتکاب به این جرم محسوب می‌شود؛ مجرمان ممکن است املاک را به مستاجران قلابی اجاره داده و سپس پول‌های کثیف خود را به عنوان اجاره دریافت کنند.
چرا تهران؟
خرید و فروش املاک در تهران یکی از روش‌های رایج برای پولشویی به‌شمار می‌رود، اما چرا مجرمان انجام معاملات مسکن در تهران را برای اهداف سودجویانه و منفعت‌طلبانه خود انتخاب می‌کنند؟
تهران به عنوان پایتخت ایران، حتی در راکدترین مقاطع زمانی دارای یک بازار املاک پررونق و فعال است. این امر به مجرمان فرصت می‌دهد تا به راحتی پول‌های کثیف خود را در قالب خرید و فروش املاک سرمایه‌گذاری کنند.
قیمت واحدهای مسکونی در تهران، به‌خصوص در مناطق شمالی شهر، بسیار بالاست. این امر به مجرمان اجازه می‌دهد تا مبالغ هنگفتی پول را بدون جلب توجه در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.
از سویی تا همین چند سال پیش، شفافیت کافی در معاملات املاک در ایران وجود نداشت. این امر به مجرمان کمک می‌کرد تا هویت خود را پنهان کرده و منشاء پول‌های کثیف خود را ردیابی‌ناپذیر کنند.
رابطه فساد در بازار مسکن با افزایش قیمت مسکن
بدون شک می‌توان گفت که فساد مالی در بازار مسکن، یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت مسکن است. افت کیفیت در ساخت‌وساز به دلیل استفاده برخی سازندگان از مصالح بی‌کیفیت نیز می‌تواند از دیگر تبعات فساد مالی در بازار مسکن به‌شمار آید. فساد مالی در بازار مسکن همچنین می‌تواند به نارضایتی عمومی و بی‌اعتمادی مردم به دولت منجر شود.
در این رابطه، افزایش شفافیت در معاملات و صدور مجوزها می‌تواند به کاهش فساد مالی در بازار مسکن کمک کند. همچنین تقویت نظارت بر عملکرد دستگاه‌های دولتی و فعالان بازار مسکن می‌تواند در جلوگیری از فساد مالی در این بخش موثر واقع شود.
برخورد قاطع دستگاه قضایی کشور با متخلفان و مفسدان اقتصادی نیز می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده، از بروز فساد مالی در بازار مسکن جلوگیری کند.
راهکارها و چالش‌های مقابله با پولشویی در معاملات املاک
الزام به ثبت تمام معاملات املاک در سامانه‌های الکترونیکی و همچنین نظارت دقیق بر این معاملات، می‌تواند به کاهش پولشویی در این بخش کمک کند.
آموزش به فعالان بازار املاک و همچنین عموم مردم در مورد روش‌های پولشویی، می‌تواند در شناسایی و جلوگیری از این جرم اثرگذار باشد.
در سال‌های گذشته، دولت برای مقابله با پولشویی در بخش املاک، اقداماتی را انجام داده است. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد سامانه ثبت معاملات املاک، الزام به احراز هویت در معاملات املاک و ایجاد محدودیت در نقل و انتقال پول‌های نقد اشاره کرد.
با وجود اقدامات انجام‌شده، هنوز هم چالش‌هایی در زمینه مقابله با پولشویی در بخش املاک وجود دارد. باید توجه داشت که اطلاعات کافی در مورد معاملات املاک در ایران وجود ندارد. این امر به مجرمان کمک می‌کند تا فعالیت‌های خود را پنهان کنند.
از سویی معاملات املاک در ایران از نظارت کافی برخوردار نیستند؛ امری که به مجرمان فرصت می‌دهد تا به راحتی پول‌های کثیف خود را در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.
همچنین وجود فساد در برخی بخش‌های دولتی و خصوصی کشور از عواملی است که به پولشویی در بخش املاک و مستغلات کمک می‌کند.
مورد عجیب برج الهیه!
سهراب مشهودی مسوول شورای گروه شهرسازی جامعه مشاوران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: مسکن، بازاری است که بخشی از مباحث آن بیرون از خودش قرار دارد.
هنگامی که بازارهای موازی جایی برای سرمایه‌گذاری ندارند، سیل سرمایه‌ها به سمت بازار مسکن روانه شده و این بازار را دچار تورم و فشار می‌کنند.
مشهودی افزود: از سویی برخی افراد و گروه‌ها با انجام خریدوفروش بین خودشان و با هدف پولشویی به بازار مسکن ضربه می‌زنند.
او گفت: بررسی‌های انجام‌شده روی یک پروژه بزرگ مسکونی در منطقه الهیه تهران حاکی از زیاندهی این پروژه در تمامی ابعاد بود، ولی سازندگان از آن وضعیت راضی بودند؛ موضوعی که عجیب به نظر می‌رسید. این پروژه برای مدت‌های طولانی به صورت نیمه‌تمام باقی مانده بود. محاسبات اقتصادی نیز حاکی از آن بود که این پروژه با ضررهای عمده‌ای روبه‌رو است.
مسوول شورای گروه شهرسازی جامعه مشاوران اضافه کرد: پس از بررسی‌های بیشتر متوجه شدیم که دست‌اندکاران اجرای این پروژه اقدام به خریدوفروش میان خودشان می‌کنند؛ معاملاتی که هر دفعه با مبالغ بیشتر و به صورت صوری و با هدف پولشویی انجام می‌شد.
او افزود: عامل دیگری که در این رابطه مطرح است، آن است که هرگاه فردی در ایران به عنوان یک برج‌ساز شناخته شود، پولدار بودن او طبیعی جلوه کرده و این موضوع می‌تواند به عنوان پوششی برای پولشویی توسط او مورد استفاده قرار گیرد.
مشهودی در ادامه با اشاره به اینکه گروهی از افراد با خرید واحدهای مسکونی لوکس و قرار دادن سند املاک به عنوان تضمین در بانک برای دریافت وام‌های کلان، اقدام به پولشویی می‌کنند، عنوان کرد: برخی بانک‌ها به همین منظور تشکیل شده و فعالیت می‌کنند.
در واقع این جریان به صورت مرتب اتفاق می‌افتد و متاسفانه فشارهایی را به بخش مسکن وارد می‌آورد. از همین رو، گاهی مسکن بی‌جهت گران می‌شود و بار سنگین آن روی دوش متقاضیان می‌ماند.
