چشم‌انداز تیره کم درآمدها در سال ۱۴۰۳

گرانی بی‌سابقه کالاها و خدمات در کشور و سقوط آزاد قدرت خرید مردم در سال‌های گذشته، تهیه نیازهای اصلی زندگی را برای مردم طاقت‌فرسا کرده است.

به گزارش بنکر (Banker)، این در حالی‌ست که جهت‌گیری‌های بودجه سال آینده نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ و با توجه به کسری بودجه سنگین دولت، تورم، رکود و افزایش مالیات‌ها، فشارها بر مردم را افزایش خواهد داد.

در همین زمینه «مسعود بختیاری» عضو اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: رکود شدیدى بر بازار صنایع غذایی حاکم است که عامل اصلى این رکود، کاهش قدرت خرید مردم است.

به نظر می‌رسد بانک مرکزی تمرکز زیادی بر سیاست‌های ضدتورمی دارد و می‌خواهد به هر قیمتی که شده تورم را مهار کند که این سیاست‌ها به سهم خود رکود را تشدید کرده است.

با پدیده بحران قدرت خرید مواجه هستیم

طبق گزارش توسعه ایرانی، یک کارشناس اقتصادی نیز در زمینه اوضاع و احوال این روزهای مردم و چشم‌انداز سال آینده گفت: سال به سال دهک‌های درآمدی بالاتری گرفتار تله فقر می‌شوند، طوری‌که سبد غذایی خانوار دهک‌های متوسط هم در حال کوچک شدن است.

علیرضا حیدری اظهار داشت: کالاها در سبد خانوار دسته‌بندی می‌شوند و برخی از کالاها در دسته کالاهای ضروری قرار می‌گیرند به این معنا که مصرف‌کننده در مقابل مصرف این کالا مقاومت نمی‌کند مانند کالاهای سلامت‌محور و خوراک که مردم به هر قیمتی این کالای ضروری را مصرف می‌کنند اما امروز شرایط به گونه‌‌ای شده که متاسفانه اثر قیمتی، مصرف‌کننده را وادار به تعدیل مصرف این کالاها هم کرده‌ است.

وی ادامه داد:‌ به این نقطه حساس، بحران قدرت خرید گفته می‌شود چرا که مصرف‌‌کننده تلاش می‌کند سطح مصرف خود را برای برخی از کالاها کاهش ندهد اما وقتی این شرایط به وجود می‌آید و متوسط سرانه مصرف کاهش پیدا می‌کند یعنی برخی از اقشار اساسا مصرفی ندارند و مصرف گروه‌هایی از جامعه به صفر رسیده یا به شدت کاهش یافته اما از سوی دیگر گروهی هم بیشتر از سرانه مصرف دارند و این خود به معنای تهدید غذایی است.

شقاقی: از یک طرف با ابزار مالیات به مردم فشار مضاعف می‌آوریم و از طرف دیگر، از کانال تورم به آنها فشار وارد می‌شود. در این شرایط، طبقه متوسط به پایین، بین این سنگ آسیاب تورم و مالیات له می‌شود

سوءتغذیه چند دهک از افراد کشور را تهدید می‌کند

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: بروز تهدید غذایی همان اتفاقی است که سیاست‌گذار را وادار کرده برای سرپرست خانوار دهک یک تا سه مبالغ 600هزار تومان تا یک میلیون تومان واریز کند.

در معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به این نتیجه رسیدند که یک‌سری در کشور دچار سوءتغذیه شده‌اند و باید برای این موضوع چاره‌ای بیندیشند و با واریز این مبالغ، مصرف غذایی این خانوار را افزایش دهند.
حیدری افزود: این دست از اقدامات، تاییدکننده این مساله است که برخی از خانوارها قادر به حداقل مصرف سرانه مواد غذایی و پروتئینی و موادی که منجر به رشد و تکامل فرد می‌شوند، نیستند و سوءتغذیه چند دهک جامعه را به شدت تهدید می‌کند و این ناشی از کاهش معنادار قدرت خرید است.

وی با اشاره به بازه زمانی شدت گرفتن کاهش قدرت خرید مردم و رسیدن این حد از کاهش قدرت خرید به سبد مواد غذایی اظهار داشت: سال 97 زمانی که موضوع افزایش نرخ ارز مطرح شد و به طور شدیدتر افزایش نرخ ارز در سال‌های 98، 99 و 1400 و 1401 ادامه پیدا کرد و در همین مدت حدود 20 برابر با افزایش نرخ ارز مواجه شدیم؛ تمام قیمت‌ها با افزایش نرخ ارز تعدیل شدند و به تدریج قیمت تمام کالا و خدمات متناسب با افزایش نرخ ارز حرکت کردند.

دهک‌های درآمدی بالا هم گرفتار تله فقر می‌شوند

این کارشناس اقتصادی ادامه داد:‌ موضوع این است که سال به سال دهک‌های درآمدی بالاتری گرفتار تله فقر می‌شوند طوری‌که می‌بینیم دهک‌های متوسط هم در حال کوچک کردن سبد غذایی خانوار هستند و خانوار دهک‌های کم‌درآمد تا متوسط تحت فشار هستند.

حیدری با بیان اینکه خانوار مزدبگیر بیش از هر طبقه‌ای تحت فشار هستند، گفت: طبقات مزدبگیر طی یک سال به صورت مستمر کاهش قدرت خرید را تجربه می‌کنند و این کاهش قدرت خرید خود را در حوزه معیشت، سلامت، آموزش و مشهودتر از همه در حوزه مسکن نشان داده‌ است طوری‌که سابقه نداشته محل سکونت طبقات اجتماعی به دلیل کاهش قدرت خرید به طور مشهود تغییر کند و به شهرهای اقماری سرزمین اصلی مهاجرت کنند.

وی با تاکید بر اینکه این بحران کاهش قدرت خرید برای مواد غذایی و کوچک و بی‌کیفیت شدن سبد مواد غذایی اثر خود را در بخش سلامت نشان می‌دهد، اظهار داشت: مشکلات سلامت و بهداشت و درمان ناشی از تغذیه نادرست در کوتاه‌مدت مشخص نمی‌شود و آثار آن را در بلندمدت می‌بینیم.

کسانی که دچار فقر غذایی می‌شوند بیماران مزمن آینده هستند. هزینه‌های درمان بیماران مزمن به مراتب بیشتر از هزینه‌ها و یارانه‌های غذایی است و البته که این افراد زندگی باکیفیت و در نتیجه کشور نیروی انسانی باکیفیتی نخواهد داشت.

همین حساسیت وزارت تعاون را به این نتیجه رسانده که برای تامین مواد غذایی کمک مستقیم به خانوار
داشته باشد.

سیاست‌گذاران بحران را درک کرده‌اند، اما اقدامات کافی نیست

این کارشناس اقتصادی افزود: هر چند سیاست‌گذاران این بحران را درک کردند اما اقدامات انجام شده کافی نیست و در حد مسکن عمل می‌کند.

باید قدرت خرید خانوار به حدی تقویت شود که بتواند نیازهای خود را تامین کند و برای حرکت نیاز به عصا نداشته باشد و این اقدامات دولت به مفهوم پایداری نیست.

در دنیا تعادل قیمتی براساس درآمد – هزینه به گونه‌ای تنظیم می‌شود که خانوار بتواند در سبک زندگی قدرت انتخاب داشته باشد.

مردم بین سنگ آسیاب تورم و مالیات له می‌شوند

موضوع دیگری که اقتصاد خانوارها را تهدید می‌کند، افزایش شدید مالیات‌ها در سال آینده است. به عبارت دیگر، دولت ترجیح داده که کسری بودجه خود را با افزایش فشار به مردم جبران کند.

یک کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران توان مالیات‌گیری بیشتر ندارد، گفت: واقعیت این است که در حوزه مالیات‌ها افزایش معناداری را داشته‌ایم. یادمان باشد که در ۱۰ سال اخیر حدود ۴۰درصد کیک اقتصاد ایران کوچک شده است.

از سوی دیگر، به دلیل ۶ سال تورم پی در پی، قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کرده و طبقه متوسط به سختی از پس هزینه‌های زندگی برمی‌آید.

وحید شقاقی در گفت‌وگو با خبرآنلاین با بیان اینکه افزایش مالیات‌ها، فشار مضاعف به مردم می‌آورد، افزود: ما از یک طرف داریم با ابزار مالیات به مردم فشار مضاعف می‌آوریم و از طرف دیگر، از کانال تورم به آنها فشار وارد می‌شود. در این شرایط، طبقه متوسط به پایین، بین این سنگ آسیاب تورم و مالیات له می‌شود.

وی تاکید کرد: باید بدانیم که اتفاقا در این شرایط اقتصادی، استفاده از ابزار مالیات، نتیجه برعکس می‌دهد. مخالف افزایش مالیات نیستم اما معتقدم استفاده از ابزار مالیات در شرایط خود، باید اجرا و اعمال شود.

این کارشناس اقتصادی متذکر شد: در ۱۰ سال گذشته کیک اقتصاد ایران ۴۰درصد کوچک‌تر شده و شرکت‌های تولیدی با مشکلات عدیده تحریم و غیرتحریم مواجه هستند.

از سوی دیگر، ۶ سال پی در پی، میانگین تورم اقتصاد ایران بالای ۴۰درصد بوده است. در این شرایط، هم قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کرده و هم شرکت‌های تولیدی، با مشکلات عدیده مواجه هستند و بخشی نیز نیمه‌فعال هستند.

شقاقی تاکید کرد: بر این اساس، هر چقدر ما از ابزار مالیات استفاده کنیم، رکود را بیشتر می‌کند و عملا موجب می‌شود بخش عمده‌ای از مردم با فشار مضاعف روبه‌رو شوند.

وی خاطرنشان کرد: به همین دلیل اصرار می‌کردم که دولت و مجلس روی یک سقف درآمدی واقع‌بینانه به اجماع برسند. متاسفانه خروجی بودجه نشان می‌دهد که اجماع روی سقف درآمدهای واقع‌بینانه برای سال آینده اتفاق نیفتاده است.