در سال‌های گذشته رشد اقتصادی به بسیاری از کشور‌ها کمک کرده تا از چرخه فقر خارج شوند. اما این مساله در مورد ایران صادق نیست.
به گزارش بنکر (Banker)، در یک دهه گذشته عوامل مختلفی مانند تحریم‌های اقتصادی و تورم مزمن، درآمد سرانه ایرانیان نه‌تن‌ها در مسیر رشد قرار نگرفت، بلکه روند معکوسی را تجربه کرد.
می‌توان گفت در سال‌های گذشته تورم یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش قدرت خرید خانوار‌های ایرانی بوده است.
پس از گذشت چند سال، سبد غذایی خانوار‌ها نیز تحت‌تاثیر قرار گرفته و برخی از مواد غذایی از سبد خرید آنان حذف شده است.
بدیهی است در چنین شرایطی نرخ فقر نیز افزایش پیدا می‌کند:
- در سال ۱۳۹۰ نرخ فقر معادل ۱۹.۴ درصد بوده است.
- تا پایان سال ۱۳۹۶ میانگین نرخ فقر معادل ۱۹.۹ درصد بوده است.
- سال ۱۳۹۷، یعنی سالی که آمریکا از توافق برجام خارج شد، نرخ فقر به ۲۵ درصد رسید.
- سال بعد به ۳۱ درصد رسید.
- براساس اعلام وزارت رفاه، در سال ۱۴۰۰ نرخ فقر به ۳۰.۴ درصد رسید.
- از سال ۱۳۹۸ به بعد یک سوم مردم ایران زیر خط فقر بوده‌اند.
این نرخ فقر بالا موجب شد توجه سیاستگذاران به این مساله جلب شود. با اینحال تا‌کنون بیش از آنکه تمرکز بر مانع‌زدایی مسیر رشد اقتصادی باشد، سیاست‌های بازتوزیعی درآمد اجرا شده است.
در چنین شرایطی کارشناسان پیشنهاد می‌دهند ایجاد ثبات در اقتصاد در وهله اول و سپس هموار کردن مسیر توسعه اقتصادی می‌تواند تنها مسیر از میان بردن فقر باشد.
به نظر می‌رسد در نیم دهه اخیر رشد زیگزاگی به جای رشد اقتصادی پایدار و بالا بودن نرخ تورم، دو عامل برای افزایش جامعه فقیر در کشور بوده است.
ظهور انواع مختلف فقر
در همین حین شاهد ظهور انواع مختلفی از فقر هستیم؛ از فقر زمانی گرفته تا فقر خشن.
1- فقر زمانی به دنبال روی آوردن افراد به مشاغل دوم و سوم تشدید شده و به معنای این است که دیگر زمانی برای تفریح و سرگرمی برای خانوار باقی نمانده است.
2- فقر خشن هم به این دلیل است که حالا دیگر نرخ بهره‌وری به پایین‌ترین سطح خود در ۱۴ سال گذشته رسیده و نرخ بیکاری بر اساس واقعیات بازار بالاست.
با اینحال مقامات اقتصادی از رشد اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری دم می‌زنند. اما اقتصاددانان می‌گویند رشد را باد نمی‌آورد.
برای رشد اقتصادی معطوف به بهبود وضعیت اقتصادی و رفاهی مردم نیز لازم است تغییراتی در چینش فعالان اقتصادی و رفع موانع خلق ثروت در سطح اقتصاد اتفاق بیفتد.
آمار وضعیت فقر مطلق
بررسی داده های کمیته امداد و سازمان بهزیستی نشان می‌دهد مجموع پرداختی به اقشار محروم شامل یارانه نقدی و مستمری نهادهای حمایتی نسبت به خط فقر شدید و مطلق کفایت نمی‌کند.
بر این اساس نسبت مجموع متوسط مستمری و یارانه نقدی دو نفره به خطر فقر شدید دو نفره در سازمان بهزستی ۷۵ درصد و در کمیته امداد ۸۶ درصد کفایت می‌کند.
نسبت مجموع متوسط مستمری و یارانه نقدی دو نفره به خطر فقر مطلق دو نفره در سازمان بهزستی ۴۷ درصد و در کمیته امداد ۵۴ درصد کفایت می‌کند.
