گرانی شبانه دلار در بازار ایران عمدتاً به دلیل فعالیت بازار غیررسمی، تأثیرات خارجی و جو روانی رخ می‌دهد.
به گزارش بنکر (Banker)، برای مقابله با این مسئله، شفافیت در سیاست‌های ارزی، تقویت نظارت بر بازارها، و اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع از سوی مسئولان ضروری است.
در زیر به برخی از دلایل اصلی این موضوع پرداخته می‌شود:
۱. جو روانی و کنترل محدود بازار
- فعالیت بیشتر بازارهای غیررسمی: در ساعات پایانی شب، کنترل نهادهای نظارتی بر بازار کاهش می‌یابد و فضای روانی بیشتری برای دلالان و سفته‌بازان ایجاد می‌شود تا قیمت‌ها را دستکاری کنند.
- شایعات و اخبار فوری: در ساعات شب، گاهی شایعات یا اخبار سیاسی و اقتصادی به سرعت منتشر می‌شود که می‌تواند تأثیر آنی بر بازار داشته باشد.
۲. اختلاف زمانی با بازارهای جهانی
- تأثیر نرخ جهانی دلار: اختلاف زمانی ایران با بازارهای جهانی، به‌ویژه بازار فارکس، باعث می‌شود تغییرات قیمت در آن بازارها در ساعات شبانه به بازار ایران منتقل شود.
- نوسانات قیمت نفت و طلا: در ساعات شب، قیمت نفت و طلا به عنوان شاخص‌های تأثیرگذار بر دلار تغییر می‌کنند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر قیمت دلار در ایران اثر می‌گذارد.
۳. افزایش تقاضا در بازار غیررسمی
- معاملات سفته‌بازی: در شب، سفته‌بازان و معامله‌گران عمده برای افزایش سود خود اقدام به خریدهای کلان می‌کنند که به افزایش قیمت دامن می‌زند.
- عرضه محدود دلار: در بازار شبانه، معمولاً عرضه دلار کاهش می‌یابد، اما تقاضا به دلایل مختلف مانند پرداخت‌های فوری یا ترس از افزایش قیمت، بیشتر می‌شود.
۴. مدیریت نرخ توسط بازیگران بزرگ
- نقش دلالان بزرگ: در برخی موارد، بازیگران اصلی بازار غیررسمی (دلالان بزرگ) شبانه قیمت را افزایش می‌دهند تا در روز بعد بازار را با نرخ بالاتری شروع کنند.
- هماهنگی با بانک مرکزی: گاهی این افزایش شبانه می‌تواند ناشی از تصمیمات سیاست‌گذار برای تنظیم نرخ ارز در روز بعد باشد.
۵. تحولات سیاسی و اقتصادی
- انتشار اخبار سیاسی: تصمیمات داخلی یا خارجی مانند تحریم‌ها، مذاکرات بین‌المللی یا تغییرات سیاستی معمولاً در ساعات پایانی روز اعلام می‌شود که باعث واکنش آنی بازار در شب می‌شود.
- تغییرات اقتصادی ناگهانی: اعلام شاخص‌های اقتصادی، مانند تورم یا ذخایر ارزی، نیز می‌تواند در شب باعث تغییرات قیمتی شود.
