انبار باروت سپرده های جاری

پایه پولی و نقدینگی دو موتور مرتبط با ایجاد تورم هستند. با این حال، گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در شش ماه امسال، سرعت رشد پایه پولی کاسته شده است. پایه پولی به طور خلاصه به دارایی های بانک مرکزی (بدهی بانک مرکزی: حجم اسکناس و مسکوک در جریان و سپرده بانک ها نزد بانک مرکزی) گفته می شود که با رشد چند برابری در شبکه بانکی، زمینه ایجاد نقدینگی در جامعه را فراهم می کند. بر این اساس، اگر چه در بازه زمانی شهریور 98 تا شهریور 99، پایه پولی با رشد 26.1 درصدی مواجه شده، اما این رقم برای شش ماه امسال حدود 5.4 درصد ثبت شده است. به این ترتیب حجم نقدینگی به 2896 هزار میلیارد تومان رسیده است.

 

داده های بانک مرکزی اما در بخشی دیگر بیانگر این است  که دومین موتور تورم یعنی نقدینگی همچنان روشن و فعال به کار خود ادامه می دهد. اگر چه بخشی از نقدینگی بر اثر انتشار پول توسط بانک مرکزی ایجاد می شود، اما مهم ترین و بزرگ ترین بخش آن مربوط به اعطای تسهیلات و اعتبار بانک ها به وام گیرندگان است همان چیزی که از آن به  عنوان خلق پول بانکی یاد می شود. اگر این تسهیلات در نهاد تولید به کارگرفته شود، رشد و تبعات مثبت و در غیر این صورت تبعات منفی را به همراه خواهد داشت.  با این وصف، گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که نرخ رشد نقدینگی از شهریور 98 تا شهریور 99، 36.2 درصد و در شش ماه امسال 17.1 درصد بوده است. این وضعیت که نامتناسب با نرخ رشد اقتصادی کشور است (برای امسال تا منفی 5 درصد نیز برآورد شده است)، تنها یک پیامد را به همراه خواهد داشت که همچنان  تورم بالاست. 

 

با توجه به ثبات نرخ سود سپرده های بانکی در برابر تورم نقطه به نقطه فزاینده و نیز رشد تورمی بازارهایی نظیر طلا، سکه، ارز و بورس، آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد تمایل مردم برای نگهداری وجوه نقد در حساب های پس انداز بانکی کاهش و به سمت حساب های کوتاه مدت تر و دیداری سوق یافته است. به این ترتیب امکان هجوم نقدینگی به بازارها و ایجاد حباب های تورمی مجدد دور از دسترس نیست.

 طبق این آمارها، از شهریور 98 تا شهریور 99،حجم سپرده های دیداری (جاری، خالص چک ها و …) 90 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که رشد سپرده های غیر دیداری (بلندمدت، کوتاه مدت، سرمایه گذاری مدت دار، قرض الحسنه پس انداز و …) تنها 28 درصد بوده است. در میان سپرده های سرمایه گذاری مدت دار نیز رشد سپرده‌های کوتاه‌مدت به بیش از دو  برابر رشد سپرده‌های بلند‌مدت رسید. این سپرده ها در یک سال منتهی به شهریور 99، 39.2 درصد افزایش یافته در حالی که رشد سپرده‌های بلند مدت 18 درصد بوده است.