تفاوت‌های تورم با گرانفروشی

برای کاهش انتظارات تورمی چاره‌ای نیست که فعالان اقتصادی به این نتیجه برسند که قرار نیست کسری بودجه از بانک مرکزی استقراض شود. مهم‌ترین مجرا برای کاهش انتظارات تورمی مناسبات پولی در بازار است. الان بانک مرکزی تراز خود و بانک‌های کشور را ارائه می‌دهد و فعالان اقتصادی مشاهده می‌کنند که مناسبات پولی به چه شکلی حرکت کرده است.
این اتفاق برای کنترل تورم اهمیت دارد و به نظر می‌رسد کار ساده‌ای نیست.

در شرایط کنونی 250 هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم و این کسری یا با استفاده از انتشار اوراق از بازار تأمین می‌شود یا این که از بانک استقراض می‌شود که در این صورت ما شاهد افزایش پول در بازار هستیم و به تبع آن نقدینگی در جامعه افزایش می‌یابد و در نهایت انتظارات تورمی شکل می‌گیرد. این انتظارات در روند قیمت‌ها اهمیت دارد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین عاملی که به نوعی می‌تواند تحت کنترل دولت باشد تا بتواند از طریق آن انتظارات تورمی را تا حدی کنترل کند، این است که کسری بودجه را حداقل کمتر پولی کند. پولی کردن یعنی این که از بانک مرکزی استقراض می‌کند.

فرض کنید پایه پولی 170 هزار میلیارد تومان است اگر دولت 150 هزار میلیارد تومان از بانک استقراض کند این باعث جابه جایی پایه پولی می‌شود و نتیجه آن به وجود آمدن تورم است. موضوع بر این مسأله متمرکز است که متغیرهای پولی چگونه می‌توانند انتظارات تورمی را کاهش دهند.
امروز اگر پایه پولی بانک مرکزی 50 درصد رشد کند، مردم و فعالان اقتصادی انتظار دارند که قیمت‌ها و انتظارات تورمی را به سمت بالا شکل دهند. متأسفانه کنترل قیمت‌ها از طریق ارگان‌ها هم شکل می‌گیرد. به نظر می‌رسد سازمان حمایت از مصرف کنندگان و همچنین محدودیت‌هایی که بر قیمت‌ها می‌گذارند به طور موقت باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود.
علاوه بر اینها تورم یک پدیده پولی و بلندمدت است. در کوتاه مدت ممکن است اتفاقاتی بیفتد که به طور موقت باعث افزایش نظام مند قیمت‌ها شود. اگر پول کافی برسد که این افزایش موقت را حمایت کند، تبدیل به دائم می‌شود و اگر خوراک پولی نرسد، افزایش موقت قیمت‌ها ممکن است برگردد.

نکته قابل تأمل دیگر اینکه در کشور ما بسیاری از امور به تورم کمک می‌کند. همچنین تورم یک پدیده طبیعی است که در اقتصاد به‌وجود آمده و به خاطر افزایش حجم پول نسبت به کالا و خدمات ایجاد شده است. فراموش نکنیم که گرانفروشی با تورم فرق می‌کند. وقتی تورم به وجود می‌آید دیگر ارزان‌فروش و گرانفروش معنا ندارد و همه به یک شکل قیمت‌ها را بالا برده‌اند. تورم چیزی نیست که اشخاص اراده کرده باشند که قیمت‌ها را بالا ببرند. متغیرهای پولی طوری حرکت کرده که اقتصاد ناگزیر شده قیمت‌ها را بالا ببرد.در این میان از یاد نبریم که سازمان‌ها به طور موقت در ایجاد تورم نقش دارند.
*میثم رادپور/کارشناس ارشد پولی و مالی