از پیش، نهادهای بین‌المللی از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نسبت به اثرات این بحران بر اقتصاد جهان هشدار داده‌اند. سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی در گزارشی که روز دوشنبه این هفته منتشر کرد هشدار داده که این ویروس می‌تواند نرخ رشد اقتصاد جهان را به نصف کاهش دهد. در این گزارش آمده است، اگر ویروس کرونا در منطقه آسیا پاسیفیک، اروپا و آمریکای شمالی شیوع پیدا کند نرخ رشد اقتصاد جهان در سال‌جاری میلادی به ۵/ ۱ درصد کاهش خواهد یافت. این سازمان قبل از شیوع ویروس کرونا رقم ۳ درصد را برای نرخ رشد اقتصاد جهان در سال‌جاری پیشبینی کرده بود.
خانم لورنس بون، اقتصاددان ارشد سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «در این سناریو، اقتصاد ژاپن و اروپا دچار رکود می‌شود و نرخ رشد اقتصادی آمریکا به نزدیکی صفر کاهش خواهد یافت. البته این بدترین سناریو نیست.» اثرات شیوع ویروس کرونا ممکن است بسیار عمیق‌تر باشد. اگر شیوع این ویروس غیر از آسیا، اروپا و آمریکا در نیمکره‌جنوبی نیز رخ دهد شرایط اقتصاد جهان بسیار بدتر خواهد شد. در چین، افزایش موارد ابتلا به کرونا کند شده و خارج از این کشور رشد موارد ابتلا سریع نیست با این حال تداوم این وضعیت رشد اقتصاد جهان را به نصف کاهش خواهد داد.
هفته گذشته بازارهای مالی سقوط کردند، زیرا سرمایه‌گذاران درباره اثرات اقتصادی مهار نشدن شیوع ویروس کرونا در آینده نزدیک، دچار وحشت شده‌اند. اقتصاددان‌های وال استریت در پیش‌بینی‌های خود درباره وضعیت اقتصاد جهان در سال‌جاری تجدیدنظر کرده‌اند. بانک گلدمن ساکس قبلا پیشبینی کرده بود تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا نرخ رشد اقتصاد جهان امسال به ۲ درصد کاهش خواهد یافت اما روز جمعه اعلام کرد اگر این ویروس به یک همه‌گیری تبدیل شود، ریسک بروز رکود در اقتصاد جهان وجود دارد. اقتصاددان‌های گلدمن ساکس معتقدند در سه ماه دوم سال‌جاری میلادی نرخ رشد اقتصاد آمریکا به صفر درصد کاهش خواهد یافت و در کل سال‌جاری نرخ رشد اقتصاد این کشور نسبت به سال گذشته یک درصد پایین تر خواهد بود.
با آنکه اقتصاد آمریکا در سناریوی این بانک دچار رکود نمی‌شود، اما ریسک‌ها آشکارا شدت پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر اقتصاددان ارشد موسسه کپیتال اکانامیکس روز دوشنبه در یک یادداشت نوشت: «در یک سناریو خوش‌بینانه، نرخ رشد اقتصاد جهان به ۵/ ۲ درصد کاهش خواهد یافت که پایین‌ترین میزان از سال ۲۰۰۹ است. همچنین در سناریوی بدبینانه، نرخ رشد منفی می‌شود یعنی وضعیتی مشابه دوران بحران مالی و رکود اقتصادی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ رخ خواهد داد.
تحلیلگران سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی که مجمعی از ۳۶ اقتصاد است و در جهت کمک به رونق تجارت و همکاری‌های اقتصادی فعالیت می‌کند معتقد نیستند اقتصاد جهان دچار رکود خواهد شد، اما در گزارش روز دوشنبه تاکید شده که ممکن است اثرات ویروس کرونا بسیار شدیدتر شود و دولت‌ها باید از هم‌اکنون در حوزه بهداشت و درمان بودجه اختصاص دهند و تدابیری برای حمایت از کسب‌و‌کارها اتخاذ کنند. واقعیت این است که در هفته‌های اخیر شیوع ویروس کرونا لطمات بزرگی به فروش بسیاری از کسب‌و‌کارها وارد کرده است. در این گزارش آمده است، صرف نظر از اینکه وضعیت شیوع ویروس کرونا در روزها و هفته‌های آینده به چه شکل خواهد بود، دولت‌ها باید همین حالا اقدامات لازم را برای مقابله با اثرات آن انجام دهند.
می‌توان گفت یکی از نگران‌کننده‌ترین واقعیت‌ها این است که اثرات اقتصادی ویروس کرونا فعلا قابل‌پیش‌بینی نیست. مشخص نیست این ویروس با چه سرعت و تا چه محدوده جغرافیایی گسترش پیدا خواهد کرد در نتیجه ارزیابی اثرات اقتصادی آن بسیار دشوار است. در هفته‌های اخیر زنجیره عرضه در بسیاری از کشورها به‌ویژه چین مختل شده و ده‌ها شهر در این کشور و ایتالیا قرنطینه شده‌اند. لطمات به بخش گردشگری جهان نیز بسیار بزرگ بوده و به ده‌ها میلیارد دلار رسیده است. شیوع ویروس کرونا در چین، ایران، ایتالیا، ژاپن و کره‌جنوبی فعالیت‌های اقتصادی را تا اندازه زیادی کاهش داده و حتی در ایالات‌متحده که موارد تشخیص ابتلا به ویروس کرونا بسیار محدود بوده شرکت‌های بزرگ از جمله توییتر و آمازون به کارمندان خود گفته‌اند از سفرهای غیر لازم اجتناب کنند.
داده‌های منتشر شده از اقتصاد چین نشان می‌دهد زیان‌های حاصل از ویروس کرونا بسیار بزرگ بوده است. وضعیت فعالیت‌های کارخانه‌ای در ماه گذشته بسیار بد بوده و شاخص کایکسین از فعالیت کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط ماه قبل به پایین‌ترین میزان تاریخ خود رسیده است. همچنین میزان مصرف مواد خام نظیر زغال‌سنگ و فعالیت‌ها در بخش‌هایی مانند ساخت‌و‌ساز بسیار پایین بوده است. بانک‌های مرکزی اعلام کرده‌اند آماده‌اند برای حمایت از اقتصاد اقدام کنند و سرمایه‌گذاران معتقدند بانک مرکزی آمریکا و دیگر بانک‌های مرکزی به زودی تدابیر جدیدی اتخاذ خواهند کرد. روز جمعه جروم پاول، بانک مرکزی آمریکا در یک بیانیه اعلام کرد این نهاد برای حمایت از رشد اقتصادی اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
بانک مرکزی ژاپن و بانک مرکزی انگلستان نیز بیانیه‌هایی منتشر کرده‌اند تا سرمایه‌گذاران را از آمادگی خود برای اقدام مطمئن کنند. اقتصاددان‌ها می‌گویند این بیانیه‌ها نشان می‌دهند شیوع کرونا در ده‌ها کشور و اختلال‌هایی که در اقتصاد جهان پدید آمده جدی است و آنچه تاکنون رخ داده ابتدای کار است. خانم بون می‌گوید: «اعلام آمادگی بانک‌های مرکزی امیدبخش است، اما دولت‌ها نیز باید وظیفه خود را انجام دهند. برای مثال رهبران سیاسی می‌توانند مشوق‌هایی برای شرکت‌ها ایجاد کنند تا آنها ساعات کار خود را کم کنند نه اینکه به اخراج نیروهای کار بپردازند. همچنین می‌توان برای شرکت‌هایی که در اثر شیوع ویروس کرونا دچار کاهش فروش شده‌اند پرداخت مالیات‌ها را به تعویق انداخت. از سوی دیگر بسیار خوب است که آمریکا و چین تعرفه‌هایی را که بر کالاهای صادراتی یکدیگر اعمال کرده‌اند لغو کنند. شوک پدید آمده شوکی نیست که بانک‌های مرکزی به تنهایی بتوانند با آن مقابله کنند. واقعا ضروری است سیاست‌های حمایتی مالی از سوی دولت‌ها اجرا شود.» وزیر دارایی فرانسه روز دوشنبه اعلام کرد دولت این کشور هر اقدام لازم را برای کمک به شرکت‌های فرانسوی انجام خواهد داد.
حتی طبق سناریوی اصلی سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی که در آن ویروس کرونا به سرعت مهار می‌شود پیشبینی شده بانک مرکزی چین و دیگر بانک‌های مرکزی نرخ‌های بهره را حداقل یکبار به میزان ۲۵/ ۰ درصد پایین خواهند آورد. در ایالات‌متحده اگر ضعف اقتصادی شدت زیاد پیدا نکند بیش از یک بار کاستن از نرخ‌های بهره لازم نیست. اگر شیوع ویروس ادامه یابد کشورهایی که می‌توانند نرخ‌های بهره را بیشتر کاهش دهند احتمالا تا یک درصد از نرخ‌ها خواهند کاست. اما بانک‌های مرکزی در کره‌جنوبی، انگلستان و استرالیا چندان توانایی برای کاستن بیش از پیش از هزینه استقراض ندارند. در این کشورها نرخ‌های بهره از پیش بسیار پایین و در برخی موارد منفی است. در بخش دیگری از گزارش سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی آمده است، محدودیت توانایی بانک‌های مرکزی برای اجرای سیاست‌های حمایتی پولی به این معناست که به اجرای سیاست‌های حمایتی مالی از سوی دولت‌ها نیاز است و نیز باید همکاری‌ها در سطح بین‌المللی افزایش یابد.
*جک اوینگ/نیویورک تایمز
