در حالی که حدود 2 سال از آغاز فعالیت سوئیفت محرمانه میان بانک‌های ایران و روسیه می‌گذرد، سفیر ایران در روسیه اعلام کرد: با راه‌اندازی این پیام‌رسان محرمانه، سوئیفت از روابط بانکی دو کشور حذف شده است.
به گزارش بنکر (Banker)، رئیس جمهور امشب (پنجشنبه ۲۷ دی) همراه با تعدادی از وزرا، اعضای کابینه و هیأتی از بخش خصوصی به ریاست رئیس اتاق بازرگانی ایران از دوشنبه پایتخت تاجیکستان عازم مسکو می‌شود.
مهمترین دستاورد سفر رئیس جمهور به روسیه، امضای موافقت‌نامه جامع ۲۰ ساله با این کشور در کاخ کرملین خواهد بود.
امضای این موافقت‌نامه که یکی از اجزای آن، تبادلات پولی دو کشور است، در حالی خواهد بود که همواره یکی از نگرانی‌های بازرگانان و سرمایه گذاران در زمینه صادرات و ورادات کالا با این کشور، سختی در مبادله‌های بانکی و نبود پیمان‌های پولی است که در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای رفع آن شده است.
سفیر ایران در روسیه: راه‌اندازی پیام‌رسان محرمانه بانکی ایران و روسیه
صبح امروز (پنجشنبه ۲۷ دی) نیز محمدرضا فرزین در آستانه سفر رئیس جمهور به مسکو، عازم روسیه شد و به گفته کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه، بعدازظهر امروز دیداری با همتای روسی خود داشته است؛ جلالی همچنین امروز اعلام کرد که سوئیفت از مبادلات پولی و بانکی ایران و روسیه حذف شده و پیام‌رسان محرمانه‌ای میان دو کشور شکل گرفته است.
بانک مرکزی: سند اقدام مشترک بانکی ایران و روسیه داریم
با این حال بانک مرکزی پیش از ترک تهران هدف از سفر رئیس کل این بانک را افزایش همکاری‌های پولی و بانکی و عملیاتی شدن بخش‌های دیگر سند اقدام مشترک بانکی میان دو کشور ایران و روسیه در راستای تحریم‌زدایی و دلارزدایی اعلام کرده بود.
آنگونه که بانک مرکزی اعلام کرده، سند اقدام مشترک میان بانک‌های مرکزی ایران و روسیه در سه سرفصل اصلی «استفاده از پول‌های ملی در تجارت دو کشور»، «امکان اتصال پیام‌رسان‌های بانکی و بومی دو کشور موسم به سپام و SPFS» و «امکان اتصال شبکه پرداخت کارتی دو کشور» عملیاتی شده است.
پول واحد بریکس؛ افزایش توان دلارزدایی
یکی از پیمان‌های بین‌المللی که ایران در آن عضویت دارد، بریکس (یک گروه از کشورهای قدرتمند نوظهور اقتصادی) است که در نشست سال گذشته میلادی این گروه در روسیه، درباره ایجاد پول واحد بریکس میان کشورهای عضو، مذاکراتی شکل گرفت.
راه‌اندازی پول واحد بریکس نه تنها می‌تواند به دلارزدایی از اقتصاد کشورهای نوظهور منجر شود بلکه حتی می‌تواند با پول واحد اروپا (یورو) نیز مقابله کند و به پول قدرتمند در دنیا تبدیل شود. به خصوص که ارز مشترک بریکس، اولین ارز واحد خواهد بود که کشورهای عضو آن پیمان، محدود به منطقه خاصی نیستند و گستره بزرگی از دنیا را دربرمی گیرند و این موضوع، قدرت این ارز واحد را افزایش می‌دهد.
در نشست آبان ماه امسال بریکس در مسکو، علاوه بر ارز واحد بریکس از «سیستم پرداحت واحد» با عنوان «بریکس‌پی (Brics pay)» نیز رونمایی شد؛ بریکس‌پی به‌عنوان یک ابزار نوظهور جایگزین ابزار مالی سوئیفت خواهد شد که موفقیت آن به میزان حجم دادوستد بین اعضای بریکس و سایر کشورهای طرف تجارتی بستگی دارد و به هر میزان که این کشورها در تجارت بین‌المللی از بریکس‌پی استفاده کنند، از قدرت سوئیفت کاسته خواهدشد.
نایب رئیس اتاق ایران و روسیه: چین و برزیل هم موافق دلارزدایی‌اند
در این ارتباط، کامبیز میرکریمی نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه درباره احتمال شکل‌گیری یک پلتفرم برای تسویه پرداخت‌های فرامرزی در میان کشورهای عضو بریکس گفت: پیش‌تر رؤسای جمهور چین، برزیل و روسیه به عنوان اعضای تاثیرگذار بریکس پیشنهاد داده بودند که در تجارت میان کشورهای عضو، دلار و یورو حذف و واحد پولی جدیدی جایگزین این دو شود و در همین راستا گزینه‌هایی مطرح شد، از جمله اینکه یک واحد پول جدید بین کشورها ایجاد شود و یا اینکه واحد پولی یکی از کشورها که ثبات بیشتری نسبت به دیگران دارد ملاک عمل در معاملات قرار بگیرد.
سرفصل اول: همکاری ایران و روسیه با روبل و ریال
بازار ارز تجاری قدرت مانور ریال در برابر روبل را افزایش می‌دهد
میرکریمی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در مهر ماه امسال گفته بود: در تجارت ایران و روسیه معامله با ارزهای دو کشور کم‌وبیش برقرار است و اکنون بخشی از معاملات با روبل تسویه‌حساب می‌شود و بانک مرکزی ایران روبل خریداری می‌کند، همچنین قرار است در آینده بانک مرکزی روسیه نیز ریال را خریداری و نگهداری کند، با این حال شماری از شرکت‌های ایرانی در معامله با روس‌ها از سیستم بانکی موجود میان روسیه و ایران استفاده نمی‌کنند و تسویه‌حساب را به واسطه یک شرکت مستقر در کشور سوم و اغلب امارات انجام می‌دهند و دلیل آن هم اختلاف بین ارزش رسمی ارزها در سامانه نیما با قیمت ارز در بازار آزاد ایران است.
میرکریمی همچنین امروز پنجشنبه ۲۷ دی در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به ایجاد بازار ارز تجاری که در آن ارزهای محتلف صادرکنندگان با نرخ‌های پیشنهادی خودشان به واردگنندگان فروخته می‌شود گفت: این موضوع اختلاف قیمت ارز نیمایی با آزاد را که سبب کم‌اظهاری صادرکنندگان می‌شد تا حدود زیادی به صفر متمایل می‌کند. لذا امکان عرضه روبل نیز در این بازار وجود دارد.
سرفصل دوم: اتصال شبکه‌های کارتی ایران و روسیه (شتاب و میر)
۲۱ آبان؛ اتصال شبکه شتاب به میر رونمایی شد
دوشنبه ۲۱ آبان ماه ۱۴۰۳، مراسم رونمایی از مرحله نخست اتصال شبکه پرداخت کارتی ایران (شتاب) به شبکه پرداخت کارتی روسیه (میر MIR) با حضور محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی، کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه و مقامات شبکه بانکی کشور در محل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
در فاز نخست این طرح، گردشگران ایرانی می‌توانند از خودپردازهای روسیه روبل برداشت کنند و در مرحله دوم آن که تا قبل از سال جدید میلادی است گردشگران روسیه می‌توانند از خودپردازهای ایران ریال دریافت کنند و در مرحله سوم آن که بعد از سال جاری میلادی است گردشگران ایرانی می‌توانند با کارت‌های عضو شتاب از فروشگاه‌های روسیه خرید کنند.
محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی هم در این مراسم رونمایی گفت: با اتصال شبکه‌های پرداخت دو کشور مرزهای میان دو کشور برداشته شده و فصل جدیدی میان روابط اقتصادی – فرهنگی دو ملت ایجاد می‌شود.
سه فاز اجرای اتصال شتاب ایران به میر روسیه از زبان رئیس کل بانک مرکزی
فرزین اظهار کرد: این پروژه به سه فاز تقسیم شده است. فاز اول این پروژه در ابتدای شهریور ماه امسال به بهره‌برداری رسید که بر اساس آن شهروندان ایرانی به راحتی می‌توانند با کارت‌های خود از خودپردازهای روسیه روبل برداشت کنند. تا امروز ۴ بانک ایرانی پیاده‌سازی این طرح را انجام داده و در ۴ بانک دیگر ایرانی آزمون‌ها با موفقیت به پایان رسیده و سایر بانک‌های کشور نیز به تدریج با اقدامات لازم به این پروژه می‌پیوندند.
فرزین رئیس کل بانک مرکزی پیش از این هم گفته بود: این قرارداد در جریان کنفرانس مالی بانک روسیه در سن پترزبورگ با همتایان روسی نهایی شده است و با پیوستن ایران به سامانه پرداخت MIR، جایگزین روسی برای ویزا و مستر کارت، ایرانیان می‌توانند با کارت‌های بانکی ایرانی از دستگاه‌های خودپرداز روسیه پول برداشت کنند.
سرفصل سوم: پیام‌رسان محرمانه میان سپام و SPFS
اگرچه کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه، امروز (پنجشنبه ۲۷ دی) از حذف سوئیفت میان بانک‌های ایران و روسیه رونمایی کرد اما در ژانویه ۲۰۲۳، ایران و روسیه سیستم‌های بانکی خود را به یکدیگر متصل کردند تا نیاز به استفاده از سوئیفت را برطرف کنند. این اتصال امکان انتقال پیام‌های مالی بین بانک‌های دو کشور را بدون نیاز به سوئیفت فراهم می‌کند.
آغاز فعالیت پیام‌رسان بانکی ایران و روسیه از بهمن ۱۴۰۱
محسن کریمی معاون وقت بین‌الملل بانک مرکزی که بهمن ۱۴۰۱ برای امضای اجرایی شدن این پیام‌رسان محرمانه با حضور معاون بانک مرکزی روسیه به مسکو رفته بود اعلام کرد: از یک سال گذشته سند اقدام مشترک بین بانک های مرکزی دو کشور به امضا رسیده بود که امروز اولین اقدام از سند مورد اشاره عملیاتی شد.
براین اساس از امروز سامانه‌های پیام رسان بانکی ملی دو کشور به یکدیگر متصل شدند و این امکان نیز فراهم شد که همه بانک‌های عضو سامانه پیام رسان‌های ملی ایران با همه بانک‌های کشور روسیه تبادل پیام های بانکی روسیه داشته باشند.
بر اساس قرارداد مذکور میان بانک مرکزی ایران و روسیه، همه بانک‌های ایرانی در خارج از کشور و همچنین تمام بانک‌های خارجی متصل به پیام‌رسان ملی روسیه (SPFS) که شامل ۱۰۶ بانک غیر از بانک‌های روسی در ۱۳ کشور جهان است، به این واسطه امکان تعامل برای تبادل پیام بانکی با بانک‌های ایرانی پیدا می‌کنند.
با امضای این قرارداد سامانه‌های پیام‌رسان مالی ایران و روسیه به هم متصل شده و این امکان فراهم می‌شود که بانک‌های عضو سامانه پیام‌رسان مالی بومی ایران (سپام) با همه بانک‌های کشور روسیه، تبادل پیام‌های استاندارد بانکی داشته باشند.
با توجه به اینکه قرار است از ابتدای بهمن امسال با اضافه شدن فولادی‌ها به تأمین‌کنندگان ارز سامانه ارز تجاری به عنوان یکی از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان ارز صادراتی در کنار هلدینگ‌های پتروشیمی، بخش مهمی از ارز مورد نیاز واردات از محل این بازار تامین شود، انتظار می‌رود تا در آینده با افزایش میادلات دو کشور، روبل (واحد پول روسیه) نیز به معاملات این بازار افزوده شود.
در حال حاضر درهم، دلار، یورو و یوآن ارزهای سامانه ارز تجاری هستند که با رسیدن تجارت ایران و روسیه به ۵ میلیارد دلار در سال و هدف‌گذاری برای دستیابی به تجارت ۳۰ میلیارد دلاری از یک سو و امکان مبادله کالا میان دو کشور با پول ملی ایران و روسیه از سوی دیگر، نیاز است تا هر چه سریعتر روبل نیز به این بازار افزوده شود.
