به گزارش بنکر (Banker)، بر اساس اعلام روابط عمومی بانک مرکزی، شبکه بانکی کشور در پنج ماه ابتدایی امسال بالغ بر ۹۰۰هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصاد کشور پرداخت کرده است که نسبت به مدت مشابه پارسال بیش از ۳۰۵هزار میلیارد تومان افزایش را نشان می‌دهد. آمارها حاکی از آن است که پرداخت تسهیلات برای تامین سرمایه در گردش ۸/ ۶۷درصد از کل این تسهیلات را به خود اختصاص داده است.
خدمات، صنعت و معدن و بخش بازرگانی سه فعالیت اقتصادی اصلی هستند که به ترتیب بیشترین میزان تسهیلات در این مدت را دریافت کرده‌اند. با وجود این حجم از تسهیلات‌دهی، این سوال پیش می‌آید که آیا اثر این کار در اقتصاد ایران منعکس می‌شود و خود را در رشد اقتصادی نشان می‌دهد؟
مقصد وام‌ها در پنج‌ماه
روابط عمومی بانک مرکزی در گزارشی اطلاعات مربوط به تسهیلات‌دهی در پنج ماه ابتدایی سال جاری را منتشر کرد. براین اساس در پنج ماه ابتدایی سال 1400، شبکه بانکی کشور بیش از 900هزار میلیارد تومان تسهیلات، با اهداف مختلف به بخش‌های مختلف اقتصادی اعطا کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 50درصد رشد در تسهیلات‌دهی را نشان می‌دهد. طبق این آمار تسهیلات اعطایی بیش از 305هزار میلیارد تومان نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کرده است.
آمار و ارقام حاکی از آن است که 610هزار میلیارد تومان، معادل 8/ 67درصد از کل تسهیلات اعطایی بابت تامین سرمایه در گردش فعالیت‌های مختلف اقتصادی پرداخت شده است. بیش از یکصدهزار میلیارد تومان، معادل 3/ 11درصد کل این تسهیلات صرف ایجاد یک فعالیت اقتصادی جدید شده است، حدود 73هزار میلیارد تومان، معادل 1/ 8درصد کل این تسهیلات برای توسعه فعالیت‌های اقتصادی پرداخت شده است و بیش از 55هزار میلیارد تومان، معادل 1/ 6درصد صرف خرید کالاهای شخصی شده است.
این سه مورد، پس از تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصاد به ترتیب اصلی‌ترین اهدافی بوده‌اند که شبکه بانکی براساس آنها وام اعطا کرده‌اند. لازم به ذکر است این 4 هدف بیش از 93درصد از کل تسهیلات را به خود اختصاص می‌دهد.
سهم بخش‌های مختلف اقتصادی
آمار تسهیلات پرداخت‌شده توسط بانک‌ها بر اساس بخش‌های مختلف اقتصادی نیز دسته‌بندی می‌شود. اطلاعاتی که روابط عمومی بانک مرکزی منتشر کرده است شامل بخش‌های اقتصادی کشاورزی، صنعت و معدن، مسکن و ساختمان، بازرگانی، خدمات و سایر فعالیت‌های متفرقه می‌شود.
آمار هر یک از این بخش‌های اقتصادی بر اساس اهداف دریافت وام به شکل دقیق اعلام شده است. بر همین اساس سهم بخش کشاورزی از کل تسهیلات در پنج ماه ابتدایی امسال 6/ 4درصد بوده که از این مقدار بیش از 44هزار میلیارد تومان معادل 71درصد از کل تسهیلات پرداختی به این بخش با هدف تامین سرمایه در گردش پرداخت شده است. بیش از 11هزار میلیارد تومان معادل 3/ 18درصد از کل این تسهیلات برای ایجاد فعالیت‌های جدید اقتصادی در بخش کشاورزی اعطا شده و در نهایت حدود 4هزار میلیارد تومان تسهیلات با هدف توسعه به این بخش اقتصادی پرداخت شده است. دومین بخش اقتصادی مورد بررسی صنعت و معدن است.
این فعالیت اقتصادی در پنج ماه ابتدایی سال جاری حدود 275هزار میلیارد تومان، معادل 5/ 30درصد از وام‌های شبکه بانکی را دریافت کرده است. جزئیات بیشتر نشان می‌دهد از این میزان تسهیلات نزدیک به 80درصد آن، معادل 219هزار میلیارد تومان صرف تامین سرمایه در گردش این بخش شده است.
همچنین بیش از 34هزار میلیارد تومان از این تسهیلات با هدف ایجاد واحدهای صنعتی و معدنی جدید و حدود 5/ 16هزار میلیارد تومان، معادل 6درصد از کل تسهیلات اعطایی به بخش صنعت و معدن به توسعه واحدهای صنعتی و معدنی اختصاص داده شده است.
سومین فعالیت اقتصادی مورد توجه در این گزارش بخش مسکن و ساختمان است. این بخش حدود 1/ 5درصد از کل تسهیلات پرداختی از سوی شبکه بانکی را دریافت کرده است که از این مقدار بیش از 16هزار میلیارد تومان، معادل 4/ 35درصد از کل تسهیلات این بخش به موضوع تامین سرمایه در گردش اختصاص پیدا کرده است. از طرفی بیش از 9هزار میلیارد تومان، معادل 6/ 20درصد به بحث ایجاد فعالیت‌های اقتصادی جدید در بخش مسکن و ساختمان اختصاص یافته است.
همچنین توسعه فعالیت‌های اقتصادی موجود در این بخش در حدود 7/ 4هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است. فعالیت عمده بعدی بخش بازرگانی است که با دریافت بیش از 145هزار میلیارد تومان تسهیلات سهمی 1/ 16درصدی از کل تسهیلات پرداختی در پنج ماه ابتدایی امسال را دارد. از این مبلغ حدود 5/ 76هزار میلیارد تومان، معادل 7/ 52درصد از کل تسهیلات پرداختی به این بخش برای تامین سرمایه در گردش واحدهای فعال در رشته بازرگانی اعطا شده است.
از طرفی دیگر، برخلاف دیگر رشته‌های اقتصادی، دومین هدف اصلی برای اعطای وام در بخش بازرگانی نه ایجاد فعالیت جدید بلکه خرید کالای شخصی است. بر این اساس حدود 52هزار میلیارد تومان، معادل 6/ 35درصد از تسهیلات اعطایی به خرید کالاهای شخصی اختصاص یافته است.
از سوی دیگر توسعه واحدهای فعال در بخش بازرگانی سومین دلیل عمده اعطای تسهیلات به این بخش است؛ به‌طوری‌که در پنج ماه ابتدایی سال جاری بیش از 10هزار میلیارد تومان معادل 1/ 7درصد از کل تسهیلات این بخش، به موضوع توسعه فعالیت‌های بخش بازرگانی اختصاص پیدا کرده است.
براساس گزارش دنیای اقتصاد، در نهایت آخرین گروه مورد بررسی بخش خدمات است که بیشترین سهم را در بین گروه‌های اقتصادی مختلف از کل تسهیلات پرداخت‌شده از شبکه بانکی را به خود اختصاص داده است. بر این اساس در پنج ماه ابتدایی سال جاری بخش خدمات حدود 371هزار میلیارد تومان تسهیلات از شبکه بانکی کشور دریافت کرده است که حدود 2/ 41درصد از کل تسهیلات پرداخت‌شده در این مدت است.
جزئیات حاکی از آن است که 254هزار میلیارد تومان، معادل 4/ 68درصد از کل تسهیلات پرداخت‌شده به بخش خدمات به موضوع تامین سرمایه در گردش اختصاص یافته است. همچنین بیش از 40هزار میلیارد تومان، معادل 8/ 10درصد از این تسهیلات برای ایجاد فعالیت‌های جدید خدماتی پرداخت شده است. در نهایت بیش از 37هزار میلیارد تومان، معادل 10درصد از کل تسهیلات پرداخت‌شده به بخش خدمات با هدف توسعه فعالیت‌های خدماتی اعطا شده است.
اثرات اقتصادی اعطای وام
به نظر می‌رسد اصلی‌ترین وظیفه تعریف‌شده در نظام بانکی، مشارکت در فرآیند تولید و تسهیل آن برای افزایش اندازه کیک اقتصادی کشور باشد. بر همین اساس توقع می‌رود درصورت آنکه شبکه بانکی به ارائه تسهیلات گسترده می‌پردازد، نمود خارجی آن در آمارهای رشد تولید خود را نشان دهد، با این معیار تا حد زیادی می‌توان به این سوال پاسخ داد که آیا این تسهیلات به شکل موثری کار کرده است یا خیر.
همچنین باید توجه داشت که رابطه تسهیلات‌دهی و تولید یک رابطه جبری نیست و ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نیز در نظر گرفت و همواره مراقب قدرت گرفتن پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد نیز بود.
بر همین اساس ضروری است به افزایش توان مالی بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود کفایت سرمایه بانک‌ها، کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی بانک‌ها، افزایش بهره‌ور بانک‌ها در تامین سرمایه در گردش تولیدی، پرهیز از فشارهای مضاعف بر دارایی بانک‌ها و ترغیب بنگاه‌های تولیدی به سمت بازار سرمایه به‌عنوان یک ابزار مهم درتامین مالی طرح‌های اقتصادی توجه ویژه‌ای کرد.
